Ekonomik kriz sürecinde artan kamu harcamaları, bütçe dengesini bozdu. Geçen yıl bu dönemlerde fazla veren bütçe, haziran ayında 2 milyar 521 milyon lira, yılın ilk yarısında da 23 milyar 205 lira açık verdi. Maliye’nin aynı gün akaryakıtta uygulanan ÖTV’yi artırması dikkat çekti. Böylece hükümet, akaryakıtta ‘tavan fiyat’ uygulamasıyla sağladığı indirimden fazlasını ÖTV’yle geri aldı.

                                                                                           
 
MALİYE Bakanlığı dün bir yandan bütçe rakamlarını açıklarken, diğer taraftan da kısa bir süre önce ‘tavan fiyat’ sınırlaması getirilen akaryakıtta maktu özel tüketim vergisini (ÖTV) artırdı. Maliye Bakanlığı, benzin, motorin ve fuel oil’de ÖTV’yi yükseltince, akaryakıtta fiyat tavanı yukarı çıktı. Akaryakıtta gündeme gelen vergi artışı, pompa fiyatlarını da yüzde 7.8 dolayında yükseltti.

Açık 12 kat artış gösterdi

Haziran ayı itibariyle açıklanan bütçe rakamlarına göre, geçen yıl artıya dönen rakamlar bu yıl geriledi. Gelir ve gider dengesindeki bozulmanın sonucunda, geçen yıl haziran ayında 3 milyar 978 milyon lira fazla veren bütçe, bu yılın aynı ayında 2 milyar 521 milyon lira açık verdi. Geçen yılın ilk 6 ayında 1 milyar 917 milyon liralık fazlaya karşılık, bu yılın aynı döneminde bütçe açığı 23 milyar 205 milyon lira oldu. Böylece bütçede açık 12 kat artmış oldu.

Vergide yüzde 4.4’lük düşüş

6 aylık bütçede 101.6 milyar liralık gelire karşılık, 124.8 milyar liralık gider gerçekleşti. İlk altı ayda giderler yüzde 24.1, faiz giderleri deyüzde 31.4 arttı. Gelirler ise, yüzde 0.9 azaldı. Vergi gelirlerindeki azalış da yüzde 4.4 oldu. 2008’nin ilk 6 ayında 82 milyar 752 milyon lira vergi toplanırken, bu rakam bu yıl 79 milyar 83 milyon lira oldu. 6 aylık dönemde yılsonu bütçe hedefinin yüzde 39.1’i oranında vergi tahsil edildi.

Akaryakıtın ÖTV’si arttı

Bu rakamların açıklandığı gün, Resmi Gazete’de akayakıtta maktu özel tüketim vergisinin artırıldığı kararı yayımlandı. Bakanlar Kurulu kararı ile ÖTV, benzinde 20 kuruş, motorinde 15 kuruş, LPG grubunda da 10 kuruş artırıldı. Oysa daha geçen ay Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu (EPDK) bu konuda yeni bir düzenlemeye gitmişti. 20 Haziran’a kadar dağıtım şirketlerine ‘fiyatlarınıza çeki düzen verin’ uyarısı yapan EPDK, 25 Haziran’da akaryakıt fiyatlarına 2 ay süreyle ‘tavan fiyat’ uygulanmasına karar vermişti.

Benzine 23 kuruş zam

ÖTV artışının ardından EPDK, tavan fiyatı yeniden düzenledi. Böylece akaryakıt bayi tavan fiyatını 95 oktan kurşunsuz benzin için litrede 2.93 liradan 3.16 liraya, motorinde 2.35 liradan 2.53 liraya, kırsal motorinde ise 2.22 liradan 2.40 liraya yükseltti. ÖTV 20 kuruş artmışken, bunun perakende fiyatına 23 kuruş olarak yansıması ise üzerine bir de KDV eklenmesinden kaynaklandı. Böylece tavan fiyat uygulaması ile tüketicinin biraz olsun elini rahatlatan hükümet, ÖTV zammıyla birlikte fiyatların tekrar eski seviyesine yükselmesine neden oldu.

Faiz dışı fazla yüzde 82.2 geriledi

Yılın ilk yarısında harcamalar 124 milyar 831 milyon lira, bütçe gelirleri ise 101 milyar 626 milyon lira oldu.
2008’in ilk 6 ayında 1 milyar 917 milyon lira olan fazla veren bütçe, bu yılın aynı döneminde, 23 milyar 205 milyon lira açık verdi.
6 aylık dönemdeki faiz dışı fazla rakamı da 22 milyar 657 milyon liradan, 4 milyar 38 milyon liraya düştü.
Faiz dışı fazlada yüzde 82.2’lik gerileme görüldü. Rakam 22 milyar 657 milyon liradan, 4 milyar 38 milyon liraya düştü.

Kurumlar vergisi ve ÖTV geliri azaldı

Bu yılın ilk 6 ayında gelir vergisinde yüzde 0.3, dahilde alınan KDV’de yüzde 12.7, banka ve sigorta muameleleri vergisinde yüzde 20.1, damga vergisinde ise yüzde 2.8 artış kaydedildi.
Kurumlar vergisinde yüzde 7.6, özel tüketim vergisinde yüzde 2.4, harçlarda yüzde 11.7, ithalde alınan KDV’de de yüzde 25.2 oranında azalma yaşandı.

15 liralık gelirin 12 lirası vergiden

Haziranda bütçeden 17 milyar 932 milyon lira harcama yapıldı. Bunun 1 milyar 123 milyon lirasını faiz giderleri oluşturdu.
Geçen ay bütçe gelirleri 15 milyar 411 milyon lira olarak belirlendi. Bütçeye giren paranın 12 milyar 850 milyon lirası vergilerden geldi.
Böylece 2008 Haziran’ında 3 milyar 978 milyon lira fazla veren bütçe, bu yıl aynı ayında 2 milyar 521 milyon lira açıkla kapattı.
Faiz dışı fazla ise Haziran 2008’de 5 milyar 120 milyon lira iken, bu yılın aynı ayında faiz dışı açık 1 milyar 398 milyon lira oldu.

Açık ara Avrupa vergi şampiyonuyuz

PETROL Sanayi Derneği (PETDER) Genel Sekreteri Erol Metin, Türkiye’deki vergilerin zaten yüksek olduğuna dikkat çekerken, şunları söyledi: “Şu andaki düzenlemeyle Türkiye’nin Avrupa’daki tek şampiyonluğu vergiler. Biz benzinde de, motorinde de yine bir numaraya yerleştik. Zaten vergi şampiyonuyduk, şimdi açık ara Avrupa’da şampiyonluğa oturduk. Uzun zamandır vergi düzenlemelerine ilişkin ilgili makamlara sunduğumuz görüşlerimizin tam tersi bir uygulama ortaya çıtkı. Akaryakıtta problemlerin en önemli konusu vergiler ve vergilerdeki dengesizlik. Bu dengesizlik Türkiye’nin uzun vadeli enerji politikalarıyla uyumlu mu değil mi, anlamakta zorluk çekiyoruz. Bugüne kadar yapmış olduğumuz önerilerin ve yaklaşımların dikkate alınmadığını görüyoruz.”

Bu ÖTV zammıyla fiyat yüzde 10 artar

TÜRKİYE Esnaf ve Sanatkarları Konfederasyonu (TESK) Genel Başkanı Bendevi Palandöken, akaryakıt fiyatlarına yapılan yüzde 7.8’lik ÖTV zammının geri alınmasını istedi. Palandöken, şu açıklamayı yaptı: “Bu zam geri alınmazsa hayatın pahalanır, enflasyon fırlar. Enflasyonist politikalara ters düşen bu yüksek oranlı ÖTV zam kararını hatalı buluyoruz. Daha hafta başında, Enerji Piyasası Düzenleme Kurulu, akaryakıt fiyatları en yüksek ülkemizde diye akaryakıt fiyatlarını kuruş kuruş düşürmeye çalışırken, bu yüzde 7.87 oranındaki akaryakıt zammı, diğer tüm ürünlere de yansıyarak yüzde 10 fiyat artışı getirecek. Taşımacılıktan, sanayi üretimine kadar her alanda zamdan etkilenmeyecek sektör yok. Zaten daralmış bir piyasa, bu kadar yüksek fiyat artışını kaldıramaz.”

Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.