Hükümet bayilerin kâr marjlarını aşağıya çekmesinin ardından beklenmedik bir kararla akaryakıta ÖTV zammı yaptı. Akaryakıt ürünlerinde ÖTV΄ye yapılan zam oranı türüne göre yüzde 10-15 aralığında değişti.

Akaryakıt sektöründeki dağıtım şirketi ve akaryakıt bayilerinin kâr marjlarının aşağıya çekildiği bir dönemde, hükümet ÖTV zammı ile sürpriz yaptı. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), akaryakıt fiyatlarının Avrupa fiyatlarına göre yüksek olduğu gerekçesiyle sektörün kârlarını azaltarak akaryakıt fiyatlarına müdahale etmişti. Böylece sektör üzerinden fiyatlarda indirime gidilirken, aradan iki hafta geçtikten sonra ÖTV artışı yoluyla fiyatlar yükseltilerek Maliye΄nin kasasına giren kaynak artırılmış oldu.

Serbest piyasa modeline geçildiğinden beri, bugüne kadar akaryakıtta ÖTV΄ye yüzde 12΄ye varan oranda zam uygulayan hükümet; dün bu oranı bir kalemde aşacak kadar zammı tek seferde yapmış oldu. Akaryakıt ürünlerinde ÖTV΄ye yapılan zam oranı türüne göre yüzde 10-15 aralığında değişiyor. Bu durum, "Sektörün kâr marjı, hükümetin ÖTV zammına yer açmak için yapıldı" eleştirilerini gündeme getirdi. Böylece sektör daha az kazanacak ama devlet vergi gelirlerini artıracak.

Resmi Gazete΄de dün yayınlanan karara göre, benzinin ÖTV oranı litre başına yüzde 13,4 oranında artarak 1.4915 TL΄den 1.6915 TL΄ye yükseldi. Böylece pompa fiyatı yüzde 7 zamla benzinde litre başına 2.93 TL΄den 3.16 TL΄ye çıktı. Motorinde de ÖTV yüzde 15 oranında artırıldı ve 1.15 TL΄ye yükseldi. Bu nedenle motorin fiyatı da 2.35 TL΄den 2.53 TL΄ye yükseldi. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu (EPDK), bir süre önce akaryakıt dağıtım ve bayilerin kâr marjlarını yüksek olduğu gerekçesiyle bu rakamı 40 kuruştan 25 kuruşa çekmişti. Ancak hükümetin aldığı kararla benzin fiyatları içerisinde ÖTV΄nin payı yüzde 50΄den yüzde 53,4΄e çıktı. Böylece toplam vergi oranı 3 puan daha artarak yüzde 70΄lere ulaştı.

Vergide birinciliğimiz pekişti

EPDK΄nın akaryakıt fiyatları için "tavan fiyat" uygulaması getirmesi ve Türkiye΄deki fiyatların Avrupa ortalamasına göre çok yüksek olduğu gerekçesiyle sektörün kâr marjını azaltmasından sonra, hükümetin zaten yüksek olan ÖTV΄ye zam yapması dikkat çekti. Türkiye, akaryakıt fiyatları içerisindeki vergi oranı ile dünya liderliğini elinde tutarken, yapılan bu zam ile birinciliğini de pekiştirmiş olacak. Uluslararası Enerji Ajansı΄nın (IEA) verilerine göre Türkiye΄de 1 litre benzin içerisinde ortalama 1.533 doların üzerinde vergi bulunurken, ABD΄de 0.133, Macaristan΄da 0.900, İspanya΄da 0.867, İtalya΄da ise 1.196 dolarlık vergi bulunuyor. Dizel fiyatlarında ise Türkiye üçüncü sırada bulunuyor. Dizel fiyatlarında Türkiye΄de 1 litre içerisindeki vergi payı 1.029 doların da üzerine çıkarken, İngiltere΄de 1.320 dolar, Norveç΄te ise 1.164 dolarlık vergi bulunuyor. Ancak bu oran Danimarka΄da 0.919 dolar, İsviçre΄de 0.853, Belçika΄da 0.795 dolar, Çek Cumhuriyeti΄nde ise 0.876, ABD΄de 0.137 dolara kadar düşüyor. LPG fiyatları içerisindeki vergi oranı da diğer ülkelere göre yüksek düzeyde bulunuyor. Vergilerin ağırlığı Türkiye΄de yüzde 47,6 oranında bulunurken, İspanya΄da yüzde 6,8, Fransa΄da yüzde 9,6, Almanya΄da ise yüzde 17,4 oranında bulunuyor.

Tüketim azaldı, vergi geliri düştü

Akaryakıt fiyatları mevcut durumda petrol fiyatları ile döviz kuruna bağlı olarak değişiklik gösteriyor. 2 gün önce benzin fiyatları bu göstergelerdeki düşüşlere paralel olarak 2 kuruş, motorinde ise litre başına 1 kuruş indirilmişti.

ÖTV zammına paralel olarak düzenlenen yeni fiyatlara göre, benzinin litre fiyatı 2.93 TL΄den 3.16 TL΄ye, motorinde 2.35 TL΄den 2.53 TL΄ye, kırsal motorinde ise 2.22 TL΄den 2.40 TL΄ye yükseldi. Akaryakıt tüketiminin yıllar itibariyle azalması, hükümetin en büyük gelir kalemi olan akaryakıt vergi gelirlerini azalttı. 2009 yılının ilk çeyreğinde toplam benzin tüketimi 2008 yılının aynı dönemine göre yüzde 3,1 oranında azaldı. Motorin tüketimi ise bir önceki yıla göre yüzde 5,1 oranında azaldı. Bu durum vergi gelirlerine de yansıdı. Bu yılın ilk çeyreğinde akaryakıt sektöründen 6.1 milyar TL΄lik vergi geliri toplandı. Bu rakam geçen senenin aynı dönemine göre yüzde 11 oranında daha az gerçekleşti. LPG gelirleri ise 1.1 milyar TL düzeyinde gerçekleşti. Hükümet, 2008 yılında akaryakıt sektöründen toplam 33 milyar TL vergi geliri elde ederken, 2007 yılında 28 milyar TL elde etmişti.

Benzin fiyatları üzerindeki vergiler (*) (TL/litre)
Yıllar	Vergisiz fiyat	ÖTV	KDV	Toplam vergi	Toplam fiyat	Verginin fiyattaki payı (%)
2004	0.61	1.04	0.29	1.34	1.95	68,7
2005	0.78	1.36	0.38	1.74	2.53	68,7
2006	0.99	1.36	0.42	1.78	2.77	64,2
2007	1.07	1.36	0.43	1.80	2.87	62,7
2008	1.34	1.49	0.51	2.00	3.35	59,7
2009	0.96	1.69	0.51	2.20	3.16	69,7
(*) Fiyatlar yılsonu itibariyledir. 2009 fiyatı yeni vergi ayarlaması sonrası 15 Temmuz΄daki fiyattır.
Motorin üzerindeki vergiler (*) (TL/litre)
Yıllar	Vergisiz fiyat	ÖTV	KDV	Toplam vergi	Toplam fiyat	Verginin fiyattaki payı (%)
2004	0.57	0.72	0.23	0.96	1.53	62,7
2005	0.82	0.83	0.29	1.33	1.95	68,2
2006	1.05	0.83	0.33	1.17	2.22	52,7
2007	1.11	0.83	0.35	1.18	2.30	51,3
2008	1.66	0.93	0.46	1.40	3.06	45,7
2009	1.03	1.04	0.46	1.50	2.53	59,2
(*) Fiyatlar yılsonu itibariyledir. 2009 fiyatı yeni vergi ayarlaması sonrası 15 Temmuz΄daki fiyattır

Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.