15.Nisan.2020
Koronavirüs
salgını nedeniyle zayıf petrol tüketimi ve fiyatlardaki sert düşüş küresel
stoklardaki doluluk oranının yüzde 80’nin üzerine çıkmasına yol açarken arz
fazlasının etkisiyle stokların gelecek aylarda tamamen dolabileceği
öngörülüyor.
Dünya
genelindeki seyahat yasakları, karantina önlemleri ve ekonomik aktivitelerdeki
yavaşlama, küresel petrol talebini günlük 20 milyon varilin üzerinde bir
seviyede azalttı. Suudi Arabistan ve Rusya΄nın 6 Mart΄ta üretim kesintisi
konusunda anlaşamaması, fiyatların 2002΄den bu yanaki en düşük seviyesine
gerilemesine neden oldu. Arz fazlalığı ve düşük fiyatları tartışmak için geçen
hafta bir araya gelen Petrol İhraç Edenler Örgütü (OPEC) ve OPEC dışı ülkeler,
1 Mayıs΄tan itibaren günlük 9,7 milyon varil kesinti kararı alsa da bu ay
üretimde kesinti yapılmayacak olması, dünya genelinde üretilen talep fazlası
petrolün depolanması ihtiyacını doğuruyor.
ABD Enerji Enformasyon İdaresi
(EIA) verilerine göre, ABD hükümeti tarafından tutulan ve toplam stok
kapasitesi 713 milyon varil olan stratejik petrol rezervlerinde geçen hafta
itibarıyla 635 milyon varil petrol varken, stokların doluluk oranı yüzde 89
seviyesine yükseldi. Ülkenin özel petrol şirketleri tarafından tutulan ticari ham
petrol stoklarındaki kapasite 586 milyon varilken, bu kapasitenin doluluğu
geçen hafta itibarıyla 484,4 milyon varille yüzde 82,6 seviyesindeydi.
ABD merkezli petrol veri kurumu
OilX verilerine göre, Çin΄in stoklarındaki petrol miktarı ocak-mart döneminde
100 milyon varil artarak 1 milyar varile yükselirken, OECD Avrupa ülkelerinin
stoklarındaki petrol miktarı mart ayında 560 milyon varili aştı. ABD ve Çin΄den
sonra dünyanın en büyük üçüncü petrol ithalatçısı konumunda bulunan
Hindistan΄ın stoklarındaki petrol miktarı ise 70 milyon varilin üzerine çıktı.
Bu ay, Çin΄in stoklarındaki petrol
miktarının 1,1 milyar varil, OECD Avrupa ülkelerinin stok petrol miktarının
yaklaşık 580 milyon varil ve Hindistan΄ın stok petrol miktarının 75 milyon
varile yükseleceği öngörülüyor.
Dünya genelinde stokların
yüzde 95΄i rezerve durumda
OilX kurucusu Florian Thaler, AA
muhabirine yaptığı açıklamada, fiziksel doluluğun yanı sıra yeni kargolar için
stokların yüzde 95΄inin şimdiden rezerve edildiğini söyledi.
Rezerve edilen bu kapasitenin de 2
hafta içinde dolacağını ifade eden Thaler, "Küresel petrol stoklarındaki
doluluk önümüzdeki birkaç ay içinde zirveye ulaşır. Çin, ABD ve Hindistan΄daki
petrol stoklarında ciddi artış görüyoruz. Özellikle Hindistan΄ın petrol
stokları şu anda neredeyse dolmuş durumda. Hükümetin bir şekilde yeni kapasite
yaratması gerekiyor." diye konuştu.
Üretim kesintisi stokların
zirveye ulaşmasını 2 ay erteleyecek
Norveç merkezli bağımsız enerji
araştırma kuruluşu Rystad Energy Kıdemli Petrol Piyasaları Analisti Paola
Rodriguez-Masiu, küresel petrol stoklarındaki doluluk oranının yüzde 82΄yi
bulduğunu belirterek, "Stok kapasitesinde ülke bazlı en büyük artış Çin΄de
görüldü. Yine de şu an sadece Çin ve ABD΄nin boş stok kapasitesi var. OPEC+
ülkelerinin 9,7 milyon varillik üretim kesintisi nisan ve mayıs aylarında da
stoklardaki artışa engel olamayacak." dedi.
OPEC+ kesintisinin stokların yüzde
100 doluluğa ulaşmasını mayıstan temmuza erteleyebileceğini dile getiren
Rodriguez-Masiu, şunları ifade etti:
"Üretim kesintisi, pazarın
duvara çarpmasını önleyecek. Böylece, talebin toparlanması için zaman
kazanılacak ve şirketler tedarik zincirleri ve faaliyet planlarını için
hazırlık yapabilecek. Ancak şirketler şu an maliyetlerini de düşüreceği için
gelecekte petrol üretimleri de düşecek. Bu nedenle piyasa, 18-24 ay sonra
fiyatların aniden sıçraması riskiyle de karşı karşıya."
ABD stoklarında artış
sürebilir
Orta Doğu Araştırmaları Merkezi
(ORSAM) Enerji Çalışmaları Direktörü Prof. Dr. Hakan Berument de Kovid-19 nedeniyle
uluslararası taşımacılığın sekteye uğraması ve fiziki ham petrol taşınmasının
durması endişesiyle rafinerilerin petrol stokladığını söyledi.
Ticari stok aktivitelerine ek
olarak ülkelerin stratejik rezervlerinin de dikkate alınması gerektiğine işaret
eden Berument, "Özellikle G20 ülkelerinin 90 günlük net ithalata denk
gelecek seviyede stratejik rezerv tutma uygulaması var. Burada esas olan
ülkelerin ihtiyaçlarına paralel olarak ham petrol türlerinin düşük maliyetlerle
depolanmasıdır. Ülkeler, arada stratejik rezervlerden satış yapsa da esas olan
stratejik stoğun maliyetini yüklenmek olduğu için ticari kaygılar ikinci planda
kalabilir." diye konuştu.
Berument, Kovid-19΄dan kaynaklanan
belirsizlik ve ABD΄nin salgın sebebiyle Meksika Körfezi΄ndeki terminallerinin
kapanması endişesiyle özellikle ABD stoklarında artışın devam edebileceğini
belirterek, "Asya talebinde toparlanma olduğu haberlerini duyuyoruz.
Rafineri kapasitelerindeki artış Asya΄daki kara ve deniz stoklarını
azaltacaktır. Diğer bölgelerdeki düşük fiyatta stoklanmış petrollerin de bu
bölge rafinerilerine gitmesi muhtemel. Bu da stoklarda düşüşe yol açabilir
ancak ciddi bir düşüş beklemek için henüz çok erken." değerlendirmesinde
bulundu.
Türkiye΄nin ham petrol stok
kapasitesi yaklaşık 15 milyon ton
Türkiye΄nin de bir G20 ülkesi
olarak 60 günlük net tüketim ya da 90 günlük net ithalatı kadar stratejik
rezerv tutma yükümlülüğü olduğunu aktaran Berument, şunları kaydetti:
"Pratikte, Türkiye΄nin ham petrol stoklarını devlet adına rafineri lisans sahipleri tutuyor. Diğer rafinerilerin yaşadığı endişeleri muhtemelen Türk rafinerileri de yaşıyordur ve mümkün oldukça stok artırma çabasında olduklarını düşünüyorum. Stokların geçen seneden bu yana artış trendinde olduğunu görüyoruz. Türkiye΄nin toplam ham petrol stok kapasitesinin yaklaşık 15 milyon ton olduğunu tahmin ediyorum. Enerji Piyasası Düzenleme Kurumu verilerine göre Türkiye΄nin 2019 toplam petrol ithalatı 31 milyon ton civarında. Bu da 90 günlük net ithalat miktarının 7,65 milyon ton olduğu anlamına geliyor. 2019 stok miktarı ise ortalama 6,22 milyon tondu. Buradan hareketle, Türkiye΄nin zorunlu stok miktarının yüzde 81΄i kadar stoğu olduğu söylenebilir."
Kaynak NuranErkul Kaya / Övünç Kutlu
Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.
Yıllar | Oca. | Şub. | Mar. | Nis. | May. | Haz. | Tem. | Ağu. | Eyl. | Eki. | Kas. | Ara. |
2024 | 35 | 40 | 30 | 17 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2023 | 46 | 37 | 55 | 111 | 55 | 43 | 50 | 52 | 48 | 44 | 24 | 35 |
2022 | 80 | 89 | 110 | 58 | 77 | 91 | 54 | 50 | 49 | 62 | 60 | 59 |
2021 | 34 | 41 | 62 | 51 | 43 | 41 | 36 | 40 | 51 | 59 | 41 | 58 |
2020 | 13 | 7 | 28 | 71 | 51 | 38 | 27 | 14 | 29 | 32 | 41 | 43 |
2019 | 26 | 25 | 25 | 18 | 15 | 27 | 15 | 22 | 24 | 21 | 17 | 20 |
2018 | 17 | 30 | 22 | 13 | 32 | 19 | 20 | 19 | 41 | 43 | 46 | 37 |
2017 | 23 | 17 | 34 | 17 | 23 | 29 | 27 | 27 | 24 | 31 | 28 | 27 |
2016 | 23 | 34 | 21 | 41 | 27 | 29 | 7 | 25 | 13 | 27 | 26 | 26 |
2015 | 18 | 19 | 30 | 25 | 5 | 23 | 21 | 29 | 13 | 21 | 8 | 30 |
2014 | 18 | 13 | 21 | 19 | 18 | 13 | 9 | 15 | 9 | 11 | 22 | 23 |
2013 | 20 | 16 | 23 | 24 | 22 | 29 | 22 | 20 | 17 | 20 | 18 | 23 |
2012 | 22 | 34 | 49 | 30 | 24 | 27 | 26 | 23 | 13 | 17 | 9 | 25 |
2011 | 9 | 6 | 11 | 12 | 8 | 18 | 18 | 8 | 4 | 11 | 18 | 16 |
2010 | 14 | 14 | 15 | 10 | 8 | 7 | 14 | 5 | 12 | 4 | 7 | 26 |
2009 | 16 | 23 | 23 | 17 | 26 | 41 | 51 | 38 | 17 | 28 | 31 | 23 |
2008 | 3 | 5 | 3 | 2 | 2 | 8 | 7 | 11 | 8 | 17 | 28 | 15 |