13:05 | 25.Ağustos.2022
Pandemi,
savaş ve enerji krizleri akaryakıt fiyatlarının oluşumundaki bileşenlerin
paylarını tamamen değiştirdi. Fiyatlar içinde vergi ve sektörün kar oranları en
alt seviyeye indi. Sektörümüz de devletimiz gibi büyük bir fedakarlık yapıyor
ama bu durum sektörün zorda olduğu gerçeğini değiştirmiyor.
Dünya büyük bir küresel ekonomik krizin
eşiğindeyken bu durumun en keskin yansımaları gıda sektörüyle birlikte enerji
sektöründe hissediliyor. Enerji fiyatları tarihte görülmemiş seviyelere
çıkarken bunun petrol piyasasına yansımaları da oldukça çarpıcı.
EPDK verilerine göre, çok değil iki yıl önce
İstanbul Avrupa yakasında satılan her bir litre motorinin yüzde 37’si ürün
fiyatından oluşurken bugün bu oran yüzde 68’e yaklaşmış durumda. Aynı dönemde
toplam vergi oranı yüzde 50’den yüzde 23,3’e, sektörün entegre kar marjı da
yüzde 12,3’ten, yüzde 6,2’ye geriledi. Yani söz konusu dönemde kamu hazinesi ve
sektör en olumsuz etkilenen kesimler oldu.
Söz konusu dönemde kamu uzun bir süre eşel mobil
sistemi uygulayarak fiyatlardaki artışın tüketiciye minimum seviyede yansıması
için çabaladı. Sonrasında da normalde enflasyon oranında arttırması gereken ÖTV
miktarını neredeyse sabit tuttu. Aynı dönemde sektörün yani dağıtıcı ve
bayilerin durumu da çok farklı değil. Evet, bu iki yıllık süreçte maktu olarak
bir kar artışından söz etmek mümkün ama bu artış, enflasyon oranları, personel,
elektrik, su gibi giderlerle karşılaştırıldığında minimum seviyede kaldı.
Üstelik böylesine zor bir dönemden geçilirken bir
de “ham petrol fiyatları düşüyor ama pompa fiyatlarına yansımıyor” diye yaygara
koparan bir kesime de dert anlattı bu sektör. Elbette bu noktada sektörün arkasında
dimdik duran ve serbest piyasadan asla taviz vermeyen EPDK’yı da başta Başkan
Mustafa Yılmaz ve Kurul Üyeleri olmak üzere alkışlamak ve haklarını teslim
etmemiz lazım.
Petrol ve LPG piyasası her zaman en zor dönemlerde
devletinin, milletinin, tüketicinin yanında olmuştur. Bunun örneklerini
geçmişte çok gördük. Aynı şekilde içinde bulunduğumuz zor dönemde de sektörümüz
de devletimiz gibi fedakarlık yapıyor ve tüketicinin mevcut olumsuz durumdan
minimum etkilenmesi için elinden ne gelirse yapıyor. Ancak bu durum sektörün
zorda olduğu gerçeğini değiştirmiyor. Sürecin ne kadar sürdürülebilir olduğu
ise önümüzdeki birkaç ay içinde görülecek. Umalım ve diyelim ki uluslararası
piyasalarda ham petrol ve ürün fiyatları belirli bir istikrara kavuşsun ve
böylece hem devletimiz, hem sektörümüz hem de tüketicilerimiz kazansın.
Bu arada son dönemde sektörde kar marjının maktu
yerine nispi yani oransal olarak belirlenmesi gerektiğine yönelik bir takım
tartışmalara şahit oluyoruz. Buna ilişkin de birkaç cümleyle fikrimi ifade
etmek istiyorum. Öncelikle sektörünün karının maktu ya da nispi olarak
belirlenmesi gibi bir şey söz konusu değil, çünkü Petrol Piyasası Kanunu
uyarınca kar belirlenmesi diye bir kavram yok. Sadece EPDK kendi
hesaplamalarına göre gerektiği durumlarda tavan fiyat uygulayarak piyasaya
müdahale edebiliyor. Yani sektörün kar marjının kamu tarafından belirlenmesine
yönelik bir hüküm yok. Ben bu tarz girişimleri sektörün geleceği ve serbest
piyasa mantığı açısından açsından tehlikeli ve olumsuz olarak değerlendiriyorum.
Bu tarz bir düzenleme sektörün karının devlet tarafından belirlendiği 20 yıl
öncesine dönmek anlamına gelir. Buna da o dönem 0,5 cent daha fazla marj
alabilmek için Ankara sokaklarında eylem yapmak zorunda kalanların evet
diyeceğini hiç sanmıyorum.
Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.
Yıllar | Oca. | Şub. | Mar. | Nis. | May. | Haz. | Tem. | Ağu. | Eyl. | Eki. | Kas. | Ara. |
2024 | 35 | 40 | 30 | 20 | 10 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2023 | 46 | 37 | 55 | 111 | 55 | 43 | 50 | 52 | 48 | 44 | 24 | 35 |
2022 | 80 | 89 | 110 | 58 | 77 | 91 | 54 | 50 | 49 | 62 | 60 | 59 |
2021 | 34 | 41 | 62 | 51 | 43 | 41 | 36 | 40 | 51 | 59 | 41 | 58 |
2020 | 13 | 7 | 28 | 71 | 51 | 38 | 27 | 14 | 29 | 32 | 41 | 43 |
2019 | 26 | 25 | 25 | 18 | 15 | 27 | 15 | 22 | 24 | 21 | 17 | 20 |
2018 | 17 | 30 | 22 | 13 | 32 | 19 | 20 | 19 | 41 | 43 | 46 | 37 |
2017 | 23 | 17 | 34 | 17 | 23 | 29 | 27 | 27 | 24 | 31 | 28 | 27 |
2016 | 23 | 34 | 21 | 41 | 27 | 29 | 7 | 25 | 13 | 27 | 26 | 26 |
2015 | 18 | 19 | 30 | 25 | 5 | 23 | 21 | 29 | 13 | 21 | 8 | 30 |
2014 | 18 | 13 | 21 | 19 | 18 | 13 | 9 | 15 | 9 | 11 | 22 | 23 |
2013 | 20 | 16 | 23 | 24 | 22 | 29 | 22 | 20 | 17 | 20 | 18 | 23 |
2012 | 22 | 34 | 49 | 30 | 24 | 27 | 26 | 23 | 13 | 17 | 9 | 25 |
2011 | 9 | 6 | 11 | 12 | 8 | 18 | 18 | 8 | 4 | 11 | 18 | 16 |
2010 | 14 | 14 | 15 | 10 | 8 | 7 | 14 | 5 | 12 | 4 | 7 | 26 |
2009 | 16 | 23 | 23 | 17 | 26 | 41 | 51 | 38 | 17 | 28 | 31 | 23 |
2008 | 3 | 5 | 3 | 2 | 2 | 8 | 7 | 11 | 8 | 17 | 28 | 15 |