TAPDK YÖNETMELİĞİ YÜRÜLÜK’TE

Tütün ve Alkol Piyasası Düzenleme Kurumu (TAPDK) tarafından yayınlanan Tütüm Mamülleri ve Alkollü İçkilerin Satışına ve Sunumuna İlişkin Usul ve Esaslar Hakkındaki Yönetmelik, beraberinde çeşitli tartışmalarla birlikte 7 Ocak’ta yürürlüğe girdi.

Tütün mamulleri ve alkollü içkilerin tanıtımına, satışına, sunumuna ve nihai tüketicilere güvenli bir şekilde ulaşmasına ilişkin faaliyetlere yönelik uyulması gereken her türlü usul ve esasların ayrıntılı olarak düzenlendiği Yönetmelik akaryakıt istasyonlarındaki market ve lokantaları da yakından ilgilendiriyor. Özellikle tütün mamüllerinin satışlar içinde önemli bir yer edindiği istasyon marketleri, geniş bir şekilde yönetmelik kapsamına giriyor.

Yönetmeliğin perakende ve açık alkollü içki satışı ile ilgili işyerlerine ilişkin esaslarını düzenleyen 10. maddesi de akaryakıt istasyonlarındaki market ve lokantaları yakından ilgilendiriyor. Bu maddenin 3. fıkrasının 2. bendiyle, “Akaryakıt istasyonlarının mağaza ve lokantalarında, hacmen % 5 alkolden fazla alkol içeren alkollü içkilerin satışı yapılamayacağı” hükme bağlanıyor. Aynı maddenin ikinci fıkrası ise belediye mücavir alanları ve konaklama yerleri hariç olmak üzere, otoyollarda ve devlet karayollarında bulunan yapı ve tesislerde alkollü içki satışı yapılamayacağı hükmünü getiriyor.

TAPDK’nın internet sitesinde yönetmelikle ilgili yapılan ayrıntılı açıklama ise şöyle:

TÜTÜN MAMULLERİNİN VE ALKOLLÜ İÇKİLERİN SATIŞINA VE SUNUMUNA İLİŞKİN USUL VE ESASLAR HAKKINDA YÖNETMELİK İLE YAPILAN DÜZENLEMELER

Söz konusu Yönetmelik ile; tütün mamulleri ve alkollü içkilerin tanıtımına, satışına, sunumuna ve nihai tüketicilere güvenli bir şekilde ulaşmasına ilişkin faaliyetlerle ilgili olarak, kamu ve birey sağlığının gözetilmesi, tüketici seçeneklerinin korunması ilkeleri çerçevesinde, rekabetin tesisi, satış ve reklam koşullarının belirlenmesi ve faaliyetlerin kayıt altına alınması suretiyle, piyasa takip ve kontrolünün sağlanmasına yönelik uyulması gereken her türlü usul ve esaslar ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Yönetmeliğin bazı kısımlarına aşağıda yer verilmiştir:

ü  İşyerlerinde,  alkollü içkilerin onsekiz yaşını doldurmamış kişilere satış veya sunumunun yapılamayacağına ilişkin uyarı yazılarının bulunması ve bu yazıların görülebilen yerlere okunabilecek şekilde asılması yükümlülüğü getirilmiş olup, buna dair usul ve esaslar ayrıca yayımlanacaktır.

ü  Alkollü içkilerin, bilgi toplumu hizmetleri vasıtasıyla ya da posta ve benzeri dağıtım hizmetleri yoluyla yapılacak satışlarına ilişkin esaslar ayrıntılı olarak düzenlenmiş olup, başta internet üzerinden yapılacak alkollü içki satışları olmak üzere, satıcıların uyacakları kurallar belirlenmiştir.

ü  Tüzel kişilerin temsilcileri aracılığı ile yaptıkları belge başvuruları sonucu düzenlenen satış belgelerinin başvuruyu yapan gerçek kişi adına değil, temsil edilen tüzel kişilik adına tanzim edilmesi hususu net olarak vurgulanmak suretiyle, geçmişte bu konuda yaşanan tereddütlerin ortadan kaldırılması hedeflenmiştir.

ü  Belge başvurularının kabulü veya reddi yönünde Kurum veya yetkilendirilmiş merci tarafından yapılacak değerlendirmelerde süre öngörülmüş ve 30 gün içinde anılan başvuruların sonuçlandırılma mükellefiyeti getirilmiştir. Eski Yönetmelikten farklı olarak, belge sahibi satıcıların durumlarındaki değişiklikler ile belge zayii gibi durumlarda yapılması gereken işlemlere yer verilerek bu işlemlere netlik kazandırılmıştır.

ü  İnternet üzerinden satış belgesi başvurusu yapılabilmesine olanak sağlanmıştır.

ü  Eski Yönetmeliğe göre satış belgeleri düzenlendikleri yılı takip eden yılın Ocak ayı sonuna kadar geçerli olmakta iken, yeni Yönetmelik ile uzatım işlemi için öngörülen süre, Ocak – Mart dönemi olmak üzere 3 ay olarak belirlenmek suretiyle belge sahiplerine, süre uzatım işlemini gerçekleştirmeleri konusunda önemli bir kolaylık sağlanmıştır.

ü  Üretici, ithalatçı ve toptan satıcıların; perakende satıcılara, açık alkollü içki satıcılarına ve tüketicilere ürün temininde, bir mal veya hizmet ile birlikte aynı ya da farklı ek bir mal veya hizmetin satın alınmasının zorunlu kılınması şeklinde bağlı satış içeren pazarlama yöntemlerini uygulayamayacağı kuralı getirilmiştir.

Perakende satış yerlerinde, tütün mamullerinin bulundurulmasında dikkat edilmesi gereken esaslar belirlenmiş olup bu kapsamda;

ü  Tütün mamullerinin, işyerinin dışarıdan görünmeyen ayrı bir bölümünde; onsekiz yaşını doldurmamış kişilerin kolaylıkla ulaşamaması için tedbir alınması suretiyle, çalışanların gözetim ve denetimi altında bulundurulacağı ve satışının yapılacağı,

ü  Ancak bu nevi işyerlerinde, belirtilen nitelikleri haiz ayrı bir satış bölümünün oluşturulmasının işyerinin fiziki koşulları sebebiyle mümkün olmaması durumunda ise tütün mamullerinin, onsekiz yaşını doldurmamış kişilerin doğrudan ulaşamayacağı satış ünitelerinde satışa sunulacağı belirtilmiştir.

ü  Satış ünitelerinin veya alanlarının, işyeri dışından görünecek şekilde dizayn edilemeyeceği, satış ünitelerinin işyeri dışına konulamayacağı kuralları getirilmiştir.

ü  İşyerinin fiziki koşulları sebebiyle, satış ünitesinin içerisinde bulunan tütün mamullerinin dışarıdan görünmesinin engellenemediği durumlarda ise, işyerine yerleştirilen satış ünitesinin, içi görünmeyecek şekilde üretilmiş olması ve herhangi bir satış ünitesinin bulunmadığı ya da satış ünitesinin sığamayacağı kadar küçük alanlarda satış yapan perakende satıcıların, tütün mamullerini görünür yüzü şeffaf olmayan dolaplarda bulundurmaları gerektiği hususu açıkça düzenlenmiştir.

ü  Tüketicilerin içeriye girmeksizin alışveriş yapabildiği büfeler hariç olmak üzere, tütün mamullerinin; çocuklara yönelik olan materyaller, çocuk dergileri, kitap ve yayınları ile çocuk kıyafetleri, kırtasiye, oyuncaklar ile cips, çikolata, şekerleme benzeri çoğunlukla çocuklar tarafından tüketilen ürünlerle bitişik olan alanlarda satışa arz edilemeyeceği düzenlenmiştir.

ü  Satış ünitelerinin; hiçbir yazılı veya görsel ve işitsel unsurları içermeyecek, reklam içerikli ibare ve işaretleri taşımayacak, birden fazla renk kombinasyonu ile dizayn edilmeyecek şekilde, sade olması ve sigara satışına tahsis edilen alanda birden fazla satış ünitesinin bulunması durumunda tüm satış ünitelerinin aynı renkte olması zorunlu kılınmıştır.

ü  Perakende satış yapan işyerlerinde satış üniteleri ile ürünlerin bulundurulma şekli ve satışının yapıldığı yerlerin herhangi bir firmaya üstünlük sağlayacak şekilde düzenlenemeyeceği, ürünlerin satış ünitelerinde, yatay ya da birleşik uyarıların resimli yüzeylerinin görünmesi engellenmeyecek şekilde, dik olarak bulundurulması zorunluluğu getirilmiştir.

ü  Tütün mamullerinin satış ünitelerinde grupman olarak teşhir edilemeyeceği, aynı işyerinde birden fazla alanda sigara satışının yapılamayacağı hususları düzenlenmiştir.

ü  Tütün mamullerinin belirlenen liste fiyatlarının altında veya bedelsiz olarak, perakende satışa ve/veya her aşamada dağıtıma konu edilemeyeceği kuralı getirilmiştir.

ü  Herhangi bir tütün mamulünün alınması koşuluna bağlı kampanya ve promosyon düzenlenemeyeceği, eşantiyon, hediye, yardım, piyango gibi uygulamaların yapılamayacağı düzenlemesi getirilmiştir.

ü  Tütün mamulleri ve alkollü içkilerin fiyat bildirimlerinin usul ve esasları belirlenmiştir.

ü  Alkollü içkilerin birden fazla satış ünitesinde satışa sunulabileceği ancak, satış ünitelerinin birden fazla alanda/reyonda konumlandırılmak suretiyle alkollü içkilere tahsis edilmiş alan bütünlüğünün bozulamayacağı kuralı getirilmiştir.

ü  Alkollü içkilerin; tüketicilerin seçeneklerini azaltmayacak şekilde, aynı kategorideki birden fazla firmanın ürünleri arasından tercih imkanı oluşturabilecek çeşitlilikte bulundurulması zorunlu kılınmıştır.

ü  Tüketicilerin alış verişini içeriye girmeksizin yapabildiği büfeler hariç olmak üzere, alkollü içkilerin; çocuklara yönelik olan her türlü materyallere bitişik alanlarda satışa arz edilemeyeceği hususu düzenlenmiştir.

ü  Yönetmeliğin hazırlanma safhasında özellikle alkollü içkilerde reklam, sponsorluk ve promosyon uygulamalarında; ilgili mevzuatımızın yanısıra, Anayasamızın gençleri alkol düşkünlüğünden korumayı hedefleyen 58 inci maddesi başta olmak üzere, Alkol İle İlgili Avrupa Şartı, Avrupa Alkol Eylem Planı, AB Komisyonunun Çocuklar ve Ergenler Tarafından Alkol Tüketilmesine Dair Tavsiye Kararı, Gençler ve Alkol Üzerine Bildirge, Gençlerin Özellikle Ergen ve Çocukların Alkol Kullanımına İlişkin Konsey Tavsiye Kararı, Dünya Sağlık Örgütünün Alkol Politikaları Çerçevesi Belgesi, 2010/13/EU sayılı Görsel-İşitsel Medya Hizmetleri AB Direktifi, Dünya Sağlık Örgütü’nün 63. Dünya Sağlık Asamblesinde kabul edilen Zararlı Alkol Kullanımını Azaltma Küresel Stratejileri gibi birçok uluslararası mevzuat, bir kısım dünya uygulamaları, sivil toplum kuruluşları, sektör ve diğer kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri de dikkate alınmıştır.

Kurumumuzca yayımlanan “Alkollü İçki Reklamlarında Uyulacak İlkeler Hakkında Tebliğ” hükümlerine ilişkin Yargı kararları doğrultusunda düzeltmelerin işlendiği hükümler de dikkate alınmak suretiyle düzenlenmeler yapılmıştır.

Bu çerçevede;

ü  Alkollü içki satışı, ambalajı, sunumu ve tanıtımlarında; din, ırk, bayrak, siyasi parti, teşekkül, dernek ve vakıflar ile spor kulüpleri ve takımlarının amblem, flama, sembol ve diğer alametleri ile spor içerikli ifade, şekil ve sembollerin kullanılamayacağı, alkollü içki markaları ile sportif içerikli her türlü faaliyet, hizmet ve organizasyonlar ile şirket şeklindeki yapılanmalar da dahil olmak üzere, spor kulüpleri ve takımları arasında bağ kurulmasına neden olacak uygulamaların yapılamayacağı, söz konusu spor kulüpleri ve takımlarının isim ve tanıtımlarında alkollü içki markalarını çağrıştıran isim, logo, amblem ve işaretlerin kullanılamayacağı düzenlenmiştir.

Ayrıca belirtmek gerekir ki, Yönetmelikle getirilen bir kısım hükümler; alkollü içkilere ilişkin, sponsorluk, kampanya, promosyon, reklam ve reklam içerikli her türlü faaliyetin, istismar edici, teşvik edici ve özendirici nitelikte bulunmaması, kamu sağlığını bozucu ve çocuklar ile gençleri etkileyecek içerikte olmaması gerekliliği ilkesi esas alınarak ihdas edilmiştir.

Bu sebeple alkollü içkilerin; bedelsiz, hediye, yardım, ödül, eşantiyon veya promosyon olarak dağıtılamayacağı belirtilmiştir. Ancak; üretici ve ithalatçılara ait tesisler ile toptan satıcılara ait işyerlerinde ve açık alkollü içki satış belgesini haiz işyerlerinde sunum uygulaması mümkün kılınmıştır.

Çocukları ve gençleri hedef alan veya bu kişilerin ilgi alanına giren etkinlikler ile bu nevi etkinliklerin tanıtımında ve etkinliğin gerçekleştirileceği mekânlarda, alkollü içki markalarının veya alkollü içki markalarını çağrıştıracak nitelikteki unsurların da kullanılamayacağı ve bu etkinliklerde satış ve sunumun yapılamayacağı düzenlenmiştir. Burada belirtilen ve reklam ile sponsorlukların olumsuz etkilerinden korunması hedeflenen “genç” kavramının kapsadığı kesim, Dünya Sağlık Örgütü metinlerinde tanımlandığı şekilde, onbeş ile yirmidört yaş arası dönem içinde bulunan kişileri ifade etmektedir.

Kısaca, bu Yönetmelik ile; ilgili mevzuatın gereği yerine getirilmekte ve uluslararası platformlarda onayladığımız ilkelere uyumlu, ikincil düzenleme niteliğinde, açıklığı temin edecek hükümler ihdas edilmektedir.

Saygılarımla.

Dr. Mehmet KÜÇÜK

Tütün ve Alkol Piyasası

Düzenleme Kurumu Başkanı

Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.