Şubat 03.2024 |
17:12
Avrupa
Birliği (AB) ve G7 ülkelerinin Rusya΄dan deniz yoluyla taşınan petrol
ürünlerine yönelik ithalat yasağının ilk yılında tarafların ticaret hacimleri
ve rotaları tamamen değişti.
ve G7 ülkelerinin, Rusya΄dan deniz yoluyla
taşınan dizel ve
sıvı yakıt (fuel-oil)
gibi çeşitli rafineri petrol ürünlerine yönelik ithalat yasağı ve bu
ürünlere tavan fiyat uygulaması 5 Şubat 2023΄te devreye girdi. Yasak, Rusya΄nın
üç ana grupta ihraç ettiği petrol ürünlerini kapsıyor. Bu ürünler dizel, hafif
distilatlar (nafta ve bazı benzin bileşenleri)
ve artık yakıtlar (akaryakıt ve ikincil rafineri ham maddeleri) olmak üzere
gruplanıyor.
AB
ve G7 ülkeleri, Rusya΄nın üçüncü ülkelere yapacağı rafineri petrol ürünleri
ihracatına da sınırlamalar getirdi. Bu çerçevede, Batı ülkeleri Rusya΄ya yüksek
ve düşük değerli rafineri ürünleri olmak üzere iki farklı tavan fiyat uygulama
kararı aldı. Burada ham petrolden ucuz ve ham petrolden pahalı rafineri ürünler
iki sınıfa ayrıldı.
Rus
dizeli ve gaz yağına varil başına 100 dolar, daha ucuz sıvı yakıt ve açık
renkli petrol ürünlerine de varil başına 45 dolar tavan
fiyat getirildi. Böylece AB şirketlerinin Rusya΄dan üçüncü ülkelere rafineri
petrol ürünleri ihracatına ancak söz konusu ürünün belirlenen tavan fiyatın
altında satılması halinde taşımacılık, sigorta ve finansman gibi çeşitli
hizmetleri sunabilmesi sağlandı.
Söz
konusu yasaklar, Rusya΄nın Ukrayna΄da 24 Şubat 2022΄de başlattığı savaş sonrası
Avrupa΄nın Rus ekonomisine yaptırımlarla zarar verme hedefi kapsamında devreye
girdi. AB ülkelerinin Rusya΄dan deniz yoluyla taşınan petrole yönelik ithalat
yasağı ve varil başına 60 dolar tavan fiyat kararlarının uygulanmasına da 5
Aralık 2022΄de başlanmıştı.
Gerçek
zamanlı veri takip şirketi Vortexa΄nın Başekonomisti David Wech, yasağın ilk
yılında Avrupa ve Rusya΄nın ticaret ortaklarının
nasıl değiştiğini gösteren bir veri setini Anadolu Ajansı için hazırladı.
Savaş
öncesinde (2021) AB, Norveç, İsviçre ve
Birleşik Krallık dahil Avrupa΄nın dizel ithalatında Rusya΄nın yüzde 57 olan
payı, yasağın üzerinden geçen bir yılda sıfıra indi.
Avrupa
Rus dizel tedarikinin tamamını Orta Doğu, Hindistan, ABD ve
Türkiye΄den dizel ithalatını artırarak ikame etti.
Avrupa΄nın
dizel ithalatında ABD ve Hindistan΄ın 2021΄de yüzde 5΄er olan payı, son üç ayda
her iki ülke için de yüzde 20΄nin üzerine çıktı.
AB,
yaptırım uyguladığı Rus petrolünün en büyük alıcısı konumuna gelen
Hindistan΄dan rafine petrol ürünleri alımını rekor seviyede sürdürüyor. AB΄nin enerji arz
güvenliğini sağlamak için kendi yaptırımlarının çevresinden dolaşması, Rusya΄ya
yönelik ambargo tutumundaki çelişkiyi ortaya koyuyor.
Rus dizeline yeni rotalar
eklendi
Rusya ise dizel
ihracatının büyük kısmını başta Brezilya olmak
üzere Latin Amerika, Türkiye ve Afrika΄ya kaydırdı.
Bu
ülkelere 2021΄de Rus dizelinin yüzde 16΄sı ulaşırken, yasağın üzerinden geçen
ilk yılda bu oran yüzde 75΄e çıktı.
Rusya,
günlük 1 milyon varil seviyesindeki dizel ihracatını halihazırda Türkiye, Latin
Amerika, Kuzey Afrika, diğer Afrika ülkeleri,
Asya ve Orta Doğu ülkelerine gerçekleştiriyor.
Rus ürünleri Süveyş΄in
doğusundaki pazarlara gidiyor
Avrupa,
yasak kapsamındaki bir diğer ürün grubu olan hafif distilatlarda kaynak ve
alternatif ikamesini dizelde olduğu gibi gerçekleştiremezken, artık yakıtlar
ürün grubunda ise kısıtlı tedarik nedeniyle kısmen sağladı.
Avrupa΄nın
savaş öncesinde hafif distilatlar tedariki günlük 1,2 ila 1,5 milyon varil
arasında değişirken, bu rakam Rus ürünlerine yasak sonrasında hızla geriledi.
Avrupa΄nın hafif distilatlar ithalatı 1-25 Ocak itibarıyla günlük 1 milyon varilin
altına indi. Rusya, son bir yıldır ithalattan neredeyse hiç pay almadı.
Avrupa,
artık yakıtlarda Rusya ürünlerinin yerini Kuzey Amerika, Türkiye, Hindistan ve
Orta Doğu΄dan ithalatı artırarak doldurdu.
Rusya΄nın
hafif distilat ürünlerinde "dost ülkelere" ihracatı Asya başta olmak
üzere katlanırken, artık yakıtlar ihracatının büyük kısmı da Asya ve Orta Doğu
piyasalarına gidiyor.
Rusya΄nın
dizel ihracatında rotalar değişse de hacimde büyük değişiklik görülmedi ancak
diğer iki ürün grubundaki hacim özellikle ihracat destinasyonu olan ülkelerdeki
ekonomik görünümün de yavaşlamasıyla son aylarda gerileme gösterdi.
Trthaber.com
Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.
Yıllar | Oca. | Şub. | Mar. | Nis. | May. | Haz. | Tem. | Ağu. | Eyl. | Eki. | Kas. | Ara. |
2024 | 35 | 40 | 30 | 20 | 15 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 | 0 |
2023 | 46 | 37 | 55 | 111 | 55 | 43 | 50 | 52 | 48 | 44 | 24 | 35 |
2022 | 80 | 89 | 110 | 58 | 77 | 91 | 54 | 50 | 49 | 62 | 60 | 59 |
2021 | 34 | 41 | 62 | 51 | 43 | 41 | 36 | 40 | 51 | 59 | 41 | 58 |
2020 | 13 | 7 | 28 | 71 | 51 | 38 | 27 | 14 | 29 | 32 | 41 | 43 |
2019 | 26 | 25 | 25 | 18 | 15 | 27 | 15 | 22 | 24 | 21 | 17 | 20 |
2018 | 17 | 30 | 22 | 13 | 32 | 19 | 20 | 19 | 41 | 43 | 46 | 37 |
2017 | 23 | 17 | 34 | 17 | 23 | 29 | 27 | 27 | 24 | 31 | 28 | 27 |
2016 | 23 | 34 | 21 | 41 | 27 | 29 | 7 | 25 | 13 | 27 | 26 | 26 |
2015 | 18 | 19 | 30 | 25 | 5 | 23 | 21 | 29 | 13 | 21 | 8 | 30 |
2014 | 18 | 13 | 21 | 19 | 18 | 13 | 9 | 15 | 9 | 11 | 22 | 23 |
2013 | 20 | 16 | 23 | 24 | 22 | 29 | 22 | 20 | 17 | 20 | 18 | 23 |
2012 | 22 | 34 | 49 | 30 | 24 | 27 | 26 | 23 | 13 | 17 | 9 | 25 |
2011 | 9 | 6 | 11 | 12 | 8 | 18 | 18 | 8 | 4 | 11 | 18 | 16 |
2010 | 14 | 14 | 15 | 10 | 8 | 7 | 14 | 5 | 12 | 4 | 7 | 26 |
2009 | 16 | 23 | 23 | 17 | 26 | 41 | 51 | 38 | 17 | 28 | 31 | 23 |
2008 | 3 | 5 | 3 | 2 | 2 | 8 | 7 | 11 | 8 | 17 | 28 | 15 |