Rekabet Kurumu, 2011 yılı faaliyet raporunu açıkladı.

Rapora göre 2011 yılında rekabet ihlali iddiası üzerine karara bağlanan ön araştırma ve soruşturma dosyalarının dağılımında 42 dosya , Menfi Tespit/Muafiyet İncelemesi Sonucunda Nihai Karara Bağlanan 20 Dosya ile petrol, petrokimya ve petrol ürünleri sektörü birinci sırada yer aldı.

Akaryakıt Sektorundeki İntifa ve Benzeri Etkiye Sahip Sozleşmelere İlişkin Ceşitli Kararlar

Akaryakıt dağıtım şirketleri tarafından yapılan dikey anlaşmalar ve ceşitli uygulamalar yoluyla 4054 sayılı Kanun’un ve 2002/2 sayılı Tebliğ’in ihlal edildiği iddiaları. Rekabet Kurulu kararları uyarınca 18.09.2010 sonrasında eski dağıım şirkei ile bayilik ilişkisini sonlandıran teşebbusler tarafından, bayilik sozleşmelerinin feshine karşın ilgili istasyon uzerindeki inifa, kira, ipotek gibi hakların kaldırılmadığından, teminat mektuplarının iade edilmediğinden vb. hususlardan bahisle cok sayıda şikayet başvurusu intikal etmiştir.

Bu başvurulardan 164’u, 2011 yılı icerisinde sonuclandırılan muhtelif ön araştırmalar kapsamında Kurul tarafından goruşulerek karara bağlanmıştır.

Oto-LPG dışında kalan otomoiv yakıtları ve otomoiv yakıtları pazarı.

Tespitler: Kurulun konuya ilişkin olarak daha önce almış olduğu ve Danıştay taraından da hukuka uygun bulunan kararları uyarınca, 18.09.2005 tarihinden önce yapılan ve bu tarih iibariyle kalan süresi beş yılı aşan dikey anlaşmaların, 18.09.2010 tarihine kadar 2002/2 sayılı Tebliğ ile tanınan grup muafiyetinden yararlanma olanağı bulunmaktadır.

18.09.2005 tarihinden sonra yapılan dikey anlaşmalar ise yapıldıkları tarihten itibaren beş yıl süreyle 2002/2 sayılı Tebliğ ile düzenlenen grup muafiyeti kapsamındadır.

Diğer taratan, Rekabet Kurulunun yukarıda zikredilen 05.03.2009 tarihli kararlarını müteakiben çeşitli dağıtım şirketleri tarafından, bayileri ile yapmış oldukları anlaşmalara muhtelif gerekçelerle 2002/2 sayılı Tebliğ ile getirilen 5 yıllık sınırın üzerinde bireysel muafiyet tanınması talebiyle çok sayıda başvuru yapılmıştır.

Söz konusu başvuruların önemli bir kısmı reddedilmekle beraber, Kurul 25.02.2010 tarihli, 10-19/228-86 ve 10-19/229-87 sayılı kararlar ile 2010 ve 2011 yılları içinde alınan çeşitli kararlarda, söz konusu kararlara konu dikey anlaşmalar kapsamında pazarda ilk defa faaliyet gösterecek, yani “sıırdan” kurulacak istasyonlara ilişkin bir yatırım yapılacak olması,bayilerin bu yatırımlar aracılığıyla pazarda faaliyete bulunacak olmaları ve söz konusu arazilerin değerlenerek istihdam ve katma değer yaratan birer tesis haline gelecek olmaları gibi hususlar birlikte değerlendirildiğinde, söz konusu yatırımların ekonomiye pozitif bir etki sağlayacağı; tüketicinin bu durumdan yarar sağlayacağı; Türkiye genelindeki

toplam bayi sayıları ile her yıl bayilik ağına katılan istasyon sayıları dikkate alındığında, yalnızca “daha önce üzerinde istasyonlu bayilik faaliyeti gerçekleşirilmemiş arsalar/araziler üzerinde ilk kez kurulacak istasyonlar” bakımından ve “istasyona özgü yatırımın dağıtıcı tarafından üstlenildiği” hallerle sınırlı kalmak kaydıyla 5 yılı aşan süreler bakımından muafiyet tanınması halinde, ortaya çıkacak kümülatif etkinin pazarın mevcut rakiplere veya yeni girişlere kapanmasına neden olmayacağı tespitleri doğrultusunda, yeni kurulan ve yatırım maliyeti dağıtıcı tarafından karşılanan istasyonlara ilişkin olarak dağıtıcı ve bayi arasında yapılan  anlaşmalara, 4054 sayılı Kanun’un 5. maddesinde düzenlenen yetkiye dayanarak belirli koşulların karşılanması şarıyla 10 yıla kadar bireysel muafiyet tanınmasına karar vermiştir. Sayılan koşulları taşımayan anlaşmalara ilişkin bireysel muafiyet talepleri ise reddedilmiştir.

Bireysel muafiyet başvuruları kapsamında Kurul gündemine sıklıkla gelen bir başka talep, bazı durumlarda ruhsatlandırma süreci ve benzeri işlemler nedeniyle, taraflar arasında bayilik sözleşmesinin yapıldığı veya tapuya kayıtlı hakkın tesis edildiği tarih ile istasyonun fiili başlangıç tarihi olarak EPDK lisansının alındığı tarihin benimsenmesi olmuştur. Kurul söz konusu talebi ilk kez ele aldığı 26.08.2010 tarihli ve 10-56/1074-403 sayılı Shell&Turcas kararında ve izleyen çeşitli kararlarda muafiyet süresinin hesaplanmasında istasyonun faaliyete geçtiği ya da EPDK’dan lisans alındığı tarihinin esas alınmasına yönelik talepleri reddetmiştir.

Rekabet Kurulunun akaryakıt sektöründe inifa ve benzeri etkiye sahip sözleşmelere ilişkin olarak 2008-2010 yılları arasında alınan çok sayıda kararın sektör üzerindeki en temel etkisi, sektördeki bayilik anlaşmalarının önemli bir kısmının sonlandırılması ve pek çok bayinin anlaşmalı olduğu dağıtım şirketini değiştirmesidir. Nitekim kamuoyunda “18 Eylül süreci” olarak adlandırılan süreç kapsamında dağıtım şirketleri ile toplamda 7 bini aşkın bayi arasında imzalanan dikey anlaşmalar yenilenmiş yahut sonlandırılmıştır. EPDK 2010 yılı Petrol Piyasası Sektör Raporu’nda yer verilen bilgilere göre, süreç içerisinde ilk aşamada toplam 1156 bayi, yeni dağıtım şirketleri ile anlaşmıştır.

Bununla birlikte 18.09.2010 tarihini müteakiben, Rekabet Kurulu kararları uyarınca bu bayilik sözleşmelerinin feshine karşın ilgili istasyon üzerindeki inifa, kira, ipotek gibi hakların kaldırılmadığından, teminat mektuplarının iade edilmediğinden vb. hususlardan bahisle çok sayıda şikâyet başvurusu inikal etmiştir. Söz konusu şikâyet başvurularından 164’ü 2011 yılı içerisinde sonuçlandırılan muhtelif önaraşırmalar kapsamında Rekabet Kurulu tarafından karara bağlanmıştır.

Sonuç: Kurul yapmış olduğu incelemeler neicesinde inifa veya kira gibi haklar sonlandırılmaksızın bayilik sözleşmesinin feshedilmiş olmasını, dikey anlaşmalarda düzenlenen rekabet etmeme yükümlülüklerine ilişkin olarak 2002/2 sayılı Tebliğ’de öngörülen kurallara uyum sağlanması bakımından tek başına yeterli görmemiş; 4054 sayılı Kanun’un 9. maddesinin üçüncü ıkrası uyarınca, ilgili gerekçeli kararın tebliği tarihinden iibaren 30 gün içinde aralarındaki dikey anlaşmayı sonlandırmaları gerekiği, aksi takdirde haklarında 4054 sayılı Kanun çerçevesinde işlem başlaılacağı yönünde taraflara görüş bildirilmesine karar vermiştir.

Bununla birlikte yine çok sayıda şikâyete konu olan ipoteklerin terkinine, teminat mektuplarının

iadesine ve benzerlerine ilişkin hususların ise ancak taraflar arasındaki özel hukuk ilişkisine göre mahkemelerde çözümlenebileceğinden, bu hususların Rekabet Kurulunun görev alanında olmadığına, 2002/2 sayılı Tebliğ ile düzenlenen rekabet yasağı süresi ile bağlanışının bulunmadığına ve bu konudaki şikayetlerin reddedilmesine karar verilmiştir

05 Temmuz 2012

Aylara Göre Haber Sayıları: Haberleri görmek için sayıların üzerine tıklayın.